ŞİMDİYE ODAKLANMA SANATI: MINDFULNESS

Geçmişte yaşananlara dair özlem, pişmanlık ya da hayal kırıklığı gibi duygular ile geleceğe dair endişeler, çoğu zaman şimdiki zamanı es geçmemize sebep oluyor. Şimdiki zamanı es geçmek bir yana zihnimize aşırı yük bindirerek dikkat dağınıklığı, stres, anksiyete, depresyon gibi sonuçlar doğurabiliyor. En gerçek an olan şimdiki zamanı kavrayamamak, yaşayamamak, içselleştirememek, olan bitene karşı güçlü durmamızın, çare bulmamızın ya da çözüm üretmemizin de önüne geçiyor. Bugünü ve anı yaşayamama durumu, uzun vadede hayatı yaşayamamaya dönüşüyor.

Mindfulness nedir?
2009 Nobel Tıp Ödülü’nü kazanan doktor Elizabeth Blackburn’ün yaptığı araştırmaya göre kromozomlarımızı kaplayan kılıf olarak tanımlayabileceğimiz telomerlerin boyları zamanla kısalıyor. Bu kısalmanın hızı arttıkça yaşlanma hızlanıyor; bu hızı artıran en önemli nedenlerden biri de stres. Yapılan bilimsel çalışmalar birçok meditasyon türünün stresi önleyerek telomerlerin boylarının kısalması üzerinde geciktirici etkileri olduğunu kanıtlıyor. Günümüzde yapılan anti-aging çalışmalarının tamamı, vücudumuzdaki telomer boylarının kısalmasını geciktirmeye yönelik. Yüzlerce yıllık bir geçmişi olan, kökeni Budizme dayanan mindfulness da, telomer boylarının kısalmasını geciktirmede etkili bir yöntem. Mindfulness geçmişte yaşananlara saplanıp kalmayı, geleceğe dair kaygı ve endişeleri reddederek yaşadığımız ana odaklanmamızı sağlayan bir meditasyon türü.

Hayatı değil ama onu karşılama biçimimizi değiştirebiliriz
Mindfulness öğretisi bize mucizeler vadetmiyor. İçinde bulunduğumuz anı olduğu gibi, dışarıdan bir göz gibi resmederek objektif bir şekilde görmemizi sağlıyor. Bir nevi kabullenme olarak görebileceğimiz mindfulness olan bitene karşı eylemsizlik önermiyor. Mindfulness gerçekleri değil onları karşılama şeklimizle ilgili bir öğreti. Ülkemizin önemli mindfulness eğitmenlerinden Zümra Atalay bu olguyu bir TEDx konuşmasında, misafir metaforuyla anlatıyor: “Biz bir evin sahibiyiz, her gün yaşadığımız olaylar, hissettiklerimiz ise bize misafirliğe gelenlerdir. Biz hiçbir zaman misafir etmek istemesek de bazen acı olaylar, üzüntüler de çat kapı gelip başköşeye kurulabilirler. İşte o davetsiz misafirler kapımızı çaldığında, onları nasıl misafir edeceğimiz; sadece bir çay ikram ederek mi yollayacağımız yoksa yemeğe hatta günlerce yatıya kalması için ısrar mı edeceğimiz, bizim tutumumuzla ilgilidir.”

Üç aşamada mindfulness tekniği
Mindfulness nefes, bilinç ve odak temelli pratiğe dayanan, teorik olarak açıklanması çok zor bir kavram. Yine de genel olarak mindfulness tekniğini üç aşamaya ayırmak mümkün. Birinci aşama gözlemleme ve tanımlama safhası; dışarıdan bir göz gibi yaşadığımız ana bakarak o anki duygularımızı, düşüncelerimizi objektif olarak yargılamadan, yorum katmadan, olduğu gibi kabul ederek isimlendirmeye dayanıyor. Duygusal ve bedensel duyumlarımızı; “şu anda kendimi değersiz hissediyorum”, “şu an sinirden dişlerimi sıkıyorum” gibi cümlelerle, içimizdekileri baskılamaya çalışmadan özgürce tanımlıyoruz.

İkinci aşama ise tespit ettiğimiz duyguları kabul etmeye dayanıyor. Burada temel faktör sonrasını sorgulamadan, o duygunun seline kapılıp gitmeden ve üzerine düşmeden sadece kabul etmek.

Üçüncü ve son aşama ise hissettiğimiz duygu ve düşüncelerle aramıza mesafe koyma esasına dayanıyor. Bu evre bize, duygu ve düşüncelerimizden ibaret olmadığımızı, onlardan çok daha fazlası olduğumuzu hatırlatıyor. O anki duygu ve düşüncelerimiz, misafir metaforundaki gibi bizim misafirlerimizdir, gelip geçicidirler. Onları ne kadar misafir edeceğimizi belirleyecek olanlar ise bizim tutumumuzdur.

10 dakikadan başlayarak süresi giderek artan mindfulness egzersizleri; duygusal zeka, dikkat, odaklanma, motivasyon, yaratıcılık ve verimliliği artırırken bağımlılıklar, yeme bozuklukları, uykusuzluk, kalp-damar sorunları ve diyabeti önlemede de faydalı oluyor.

Basketbol tarihinin en önemli antrenörlerinden Philip Jackson, Chicago Bulls ve Los Angeles Lakers ile 11 NBA şampiyonluğunu, Zen felsefesi ve mindfulness ile kazandığını açıkladı. Jackson; Michael Jordan, Scottie Pippen, Lebron James, Shaquille O’Neal gibi büyük egoları yönetmeyi ve hepsini takım için tek bir amaca sevk etmeyi bu öğretiler sayesinde başarabildiğini söylüyor. Google, Apple gibi küresel boyuttaki şirketler eğitimlerinde mindfulness’tan faydalanıyor.

Siz de kendinize günde 10 dakika ayırarak bu teknikleri öğrenmeye ve uygulamaya başlayabilir; böylelikle yaşamınızdaki pek çok zorluğu aşıp ana odaklanarak hayat kalitenizi artırabilirsiniz.