By 
Yeşil mutabakat karbon salınımını nötrlemeyi amaçlayan ve bu doğrultuda yaşanacak geçişlerin adil olması adına uygulanması planlanan stratejileri içeren pakettir. Stratejiler 11 başlık altında toplanmış ve bu başlıklara ayrılan bütçe için 20 adet teşvik dosyası ilan edilmiştir.
Bu paket 2019 yılının sonlarına doğru Avrupa Birliği tarafından hazırlanmış olup 90’lı yılların başından itibaren gündemimizin ana maddeleri olan iklim değişikliğiyle mücadele, sera gazı emisyonlarının azaltılması, yenilenebilir enerji kullanımı gibi konular başta olmak üzere çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik çalışmalarını kapsamaktadır.
Yeşil Mutabakat, AB’nin 2050’ye kadar net sera gazı emisyonlarının sıfırlanması, ekonomik büyümenin kaynak kullanımına bağlılığının sona ermesi, kimsenin ve hiçbir bölgenin geride bırakılmaması yönündeki temel hedeflerini içeren yeni büyüme stratejisidir. Böylelikle emisyonlar azalırken yeni iş imkanları ortaya çıkacak ve yaşam kalitesi artacaktır.
Tanımlanan hedefler çerçevesinde büyüme stratejisinin kurgulanmakta olan 8 ana başlığı:
-İklim hedefleri
-Temiz enerji
-Sürdürülebilir sanayi
-İnşaat ve renovasyon
-Sürdürülebilir hareketlilik
-Tarladan sofraya
-Biyoçeşitlilik
-Kirliliğin ortadan kaldırılması
2030-2050 iklim hedeflerine ulaşabilmek için Yeşil Mutabakat’ın “Temiz, Uygun Maliyetli ve Güvenli Enerji Sağlamak” başlıklı 2. maddesi uyarınca atılacak adımlar ise aşağıdaki gibi olacaktır.
* Kömür ve gri hidrojen kaynaklı enerji kullanımı kademeli olarak kaldırılacak.
* Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı gelişmeler sağlanacak; teknolojiye saygılı, dijitalleşme ile entegre olmuş bir dönüşüm gerçekleştirilecek.
* Birincil derecede önemli olmak üzere bölgesel iş birliği ile açık deniz rüzgar türbinlerinin üretim potansiyeli artırılacak.
* Akıllı altyapı, sınır ötesi ve bölgesel iş birliği; temiz enerjide uygun fiyatların elde edilmesini sağlayacak (Yenilenebilir kaynakların maliyetindeki hızlı düşüş ve destek politikaları ile hane halkının faturalarında şimdiden düşüş gözleniyor.).
* Tüketiciler sürece dahil edilecek ve onlar için de çeşitli faydalar sağlanacak.
* Enerji yoksulluğunu önlemek amacıyla hane halkı için evlerini yenilemeye yönelik finansman planları hazırlanacak.
* Karbondan arındırılmış gazların (yeşil hidrojen) geliştirilmesine verilen desteğin artırılması, rekabetçi yeşil hidrojen gazı piyasasının oluşturulması ve enerji kaynaklı metan emisyonları konusu ele alınarak karbonsuzlaşma kolaylaştırılacak.
Özetle bu mutabakatla birlikte akıllı şebekeler, hidrojen ağları, karbon yakalama, karbon depolama ile karbondan döngüsel amaçlarla yararlanma, enerji depolama gibi teknolojilerin ve altyapıların hazırlanması teşvik edilmekte; mevcut altyapı ve varlıkların amaca uygun şekilde güncellenmesi beklenmektedir. Bunlara örnek olarak yanmalı motorlar yerine elektrikli araçların, fosil yakıt bazlı kazanlar yerine yenilenebilir elektrikli ısı pompası kullanılması verilebilir.
Akıllı, yüksek verimli, yenilenebilir enerjiye dayalı bölgesel ısıtma ve soğutma ağlarına dair yatırımlar hızlandırılmalıdır. Modern düşük sıcaklıklı bölgesel ısıtma sistemleri teşvik edilmelidir. Eğer uygunsa revizyon yoluyla daha güçlü yükümlülükler önerilerek Yenilenebilir Enerji Direktifi ve Enerji Verimliliği Direktifi (Haziran, 2021) verilebilir ve pilot projelere finansal destek sağlanabilir. Bu doğrultuda yatırımcılara ve işletmelere “enerji depolayan binalar”ın yapılmasına yönelik teşvikler sunulabilir. Ayrıca yeni projelerde, “inşaat aşamasında yapılması gerekenler”in içinde temiz enerjiyi destekleyici maddelere yer verilebilir [araç şarj üniteleri için yer ayrılması, ısıtma-soğutma sistemlerinin seçimi, atık yönetimi ve dijitalleşme (tesis yönetimi, vb.)]. Öte yandan uygulama esnasında karşımıza doğal olarak çeşitli zorluklar çıkmaktadır. Bu zorluklardan biri biyoenerji ve biyogaz üretimi için atık su ve biyolojik atık ve kalıntılarının geri dönüştürülerek kullanılmasıdır.
Ortaya konulan enerji stratejisi, enerji yoksulluğu ile mücadeleye büyük katkıda bulunacaktır. Tüketici yanlısı olmakla birlikte, pazardaki en temiz çözümler ve iklim dostu seçimler hakkında net ve kolay erişilebilir bilgiler sunacaktır. Daha akıllı ve sürdürülebilir enerji kullanımını sağlayacak ve teşvik edecek; tüketiciler adına, üreticileri ve enerji sistemi operatörlerini birbirine bağlamak için dijitalleşmenin daha fazla kullanılmasına güvenle imkan tanıyacaktır.
İlgili komisyon, bu hedeflere yönelik önümüzdeki aylarda ve yıllarda sunacağı somut politika önerilerini ortaya koymaktadır. Yönetmelikler üzerine çalışmalar devam ederken uygulanması beklenen olası düzenleme ve öngörülerin bazıları şunlardır:
* Haksız rekabetin önlenmesi: Karbon salınımında iyileştirme sürecine giren firmaların maliyetlerinin yükseleceği göz önüne alınarak haksız rekabetin önünü kesecek kuralların konulması ve ticaretin bu kurallar dahilinde gerçekleştirilmesi (verilecek teşvikler ve vergilendirme yapılanması vb.).
* Küresel “yeşil” anlaşma: Avrupa Birliği ile ticari ilişkileri olan şirketlerin Yeşil Mutabakat’a dahil olmaları beklenecek, gerekli sertifikaları alabilmesi ve bağımsız kuruluşlarca sertifikaların denetlenmesi söz konusu olacaktır.
* Yatırımlarda karbon ayak izi sorgusu: Yatırımcılara sağlanacak destek ve kredi koşullarında, projelerin karbon ayak izlerinin ön planda tutulması ve Yeşil Mutabakat kapsamındaki sertifikaların temin edilmiş olması beklenecektir.
* Turizme olan etkisi: Sonraki aşamalarda yerli ve yabancı turistlerin, konaklama tercihlerini yaparken karbon ayak izi sorgusunda bulunmaları (Yapılan seçimleri yönlendirebilecek teşvikler, tüketicinin bilinçlendirilmesi ve karbon telafi kredisi vb.).
Webografi
Yeşil Mutabakat (2020), https://yesildusunce.org/dl/uploads/yesilavrupamutabakati.pdf
A European Green Deal (11.12.2019), https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-
2024/european-green-deal_en
Powering a climate-neutral economy: An EU Strategy for Energy System Integration (8 July
2020, Brussels), https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_1259
Powering a climate-neutral economy: Commission sets out plans for the energy system of the future
and clean hydrogen (8 July 2020, Brussels);
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_20_1259
Questions and answers: An EU Strategy for Energy System Integration (8 July 2020, Brussels),
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_20_1258
Yaprak Özer ve Mehmet Öğütçü, “Fikir Buluşmaları – Mehmet Öğütçü, 2021 İş Dünyası Trend Topic: Yeşil Mutabakat” söyleşisinde Mehmet Öğütçü’nün anlatısı, internet, Ocak 2021, https://www.youtube.com/watch?v=vydDUpAuXhg
What do you think?