By 
Günümüzde şehir hayatının yani trafiğin, çevre kirliliğinin, gürültünün insanları bunalttığı aşikar. Yürüyen merdivende solda durmanın ayıp, kaldırımlarda yavaş yürümenin kabul edilemez, sol şeritte ortalama bir hızda gitmenin ise insanlık suçu kabul edildiği “hızlı” şehirlerin zıddı bir anlayışın ürünü “Cittaslow”. İtalyanca bir terim olan “cittaslow”; İngilizcede “slow city”, Türkçede ise “sakin/yavaş şehir” anlamına geliyor. Bu isimden ve felsefeden hareketle birliğin sembolü de doğanın en yavaş canlılarından biri olan salyangoz.
72 kritere uymaları gerekiyor
Cittaslow aslında 1999 yılında kurulmuş, uluslararası bir belediyeler birliği. Yıllar önce İtalya’da kurulmuş bu birliği, ülkenin 4 küçük şehri olan Chianti, Bra, Orvieto, Positano’nun belediye başkanları hayata geçirmiş. Fast food’a karşı geliştirilen slow food hareketini şehirlere yaymayı amaçlayan bu birlik, üye olmak isteyen şehirlerin 72 kritere uymasını bekliyor. Bu kriterleri tek tek sayamasak da çevre, altyapı, kentsel yaşam kalitesi, tarım, turizm, misafirperverlik, farkındalık, sosyal uyum gibi konuları kapsadıklarını söyleyebiliriz. Ayrıca kentin nüfusunun 50 binin altında olması gerekiyor. Şehirde bulunan tarihi eserlerin, yöreye özgü mimariyi temsil eden yapıların restore edilmesi şart koşuluyor. Trafiğin minimuma indirgenmesi, yayalaştırma çalışmalarının hızlandırılması, bisiklet kullanımının teşvik edilmesi bekleniyor. Cittaslow’un çıkış noktalarından slow food felsefesi doğrultusunda, bölgeye has yerel lezzetlerin ön plana çıkarılması da gerekiyor. Ayrıca her türlü gürültü ve hava kirliliğine karşı gerekli önlemlerin alınması şart. Üye olmak isteyen şehirlerin belediye başkanları, merkezi İtalya’nın Orvieto kentinde olan birliğe başvuruda bulunuyor. Başvuru sonucunda oylama yapılıyor ve şehirler değerlendiriliyor. Seçilen kentler takip eden dönemlerde de bu kriterler ışığında düzenli olarak kontrol ediliyor. Bugün dünyada tam 264 şehir Cittaslow hareketinin üyesi.
Keyfi önceleyen bir yaşam
Cittaslow hareketi, küreselleşmenin getirdiği hızla şehirlerin, insanların sürekli olarak bir kargaşa içinde yaşadıkları merkezler haline geldiğinin altını çiziyor. Kentlerin aslen, insanlığın güven içinde yaşaması gereken bölgeler olarak kurulmuş olmalarına rağmen bugün bu özelliğini kaybettiğini savunan hareket, bunun sebebi olarak da insanların artık daha hızlı hareket etmeleri, hızlı üretmeleri ve yine hızlı tüketmelerini gösteriyor. Bu hızlı yaşam döngüsünde kendi kendine yetemeyen şehirler de çareyi; doğayı, dolayısıyla insanlığı tahripte buluyor. Cittaslow felsefesi hızlı değil yavaş yaşanan ve hayattan keyif alınan bir döngüyü savunuyor. Bu bağlamda birlik, her ülkenin ve şehrin kendi kültürünü korumayı ve hatta yerel kültürlerin gelişimini sağlamayı hedefliyor. Ayrıca bir yavaş şehir idame ettirilirken o yöreye ait yemeklerin, mimarinin, gelenek göreneklerin ve el sanatlarının yani genel olarak o bölgenin kültürünün de göz önünde bulundurulması gerektiğini savunuyor.
İlk sakinimiz: Seferihisar
Ülkemizin 15 şehrinde bu birliğe üye 18 ilçe bulunuyor. Bunlar Muğla-Akyaka ve Köyceğiz, İzmir-Seferihisar, Şanlıurfa-Halfeti, Ordu-Perşembe, Artvin-Şavşat, Sakarya-Taraklı, Kırklareli-Vize, Isparta-Yalvaç ve Eğirdir, Aydın-Yenipazar, Çanakkale-Gökçeada, Erzurum-Uzundere, Bolu-Göynük ve Mudurnu, Sinop-Gerze, Bitlis-Ahlat ve Ankara-Güdül. Türkiye’nin ilk sakin ilçesi Seferihisar’ı mercek altına alalım. İlk yerleşimin Etrüskler ve İyonyalılar tarafından yapıldığı düşünülen bölge, o dönemden bu yana Perslerden Osmanlılara dek pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış. 2009 yılında Cittaslow hareketine katılan ilçe, birliğin belirlediği kuralları yerine getirmiş ve “yavaş felsefesi”nden hareketle pek çok çevreci projeye imza atmış. Mesela yöresel aromatik bitkilerin üretim ve kullanımına ağırlık verilmiş, sokak aydınlatmaları güneş enerjili olanlarla değiştirilmiş, kompost tesisi ile güneş enerjisi santrali hayata geçirilmiş. Ayrıca bugün ilçede yerel lezzetler özenle korunuyor, yerli üretim tohum öne çıkarılıyor, organik tarım destekleniyor. Bölgedeki Teos Antik Kenti için kazılar yeniden başlatılmış. Ayrıca Sığacık Kalesi de restorasyondan geçiriliyor. Tüm bunların yanı sıra belediyenin hayata geçirdiği projeler arasında komisyonsuz satışların gerçekleştirildiği üretici pazarları, yardıma ihtiyacı olanlar için Seferikart hizmeti, usta-çırak eğitim sisteminin sürdüğü Doğa Okulu, Tohum Takas Şenliği, Can Yücel Tohum Merkezi başta olmak üzere pek çok çalışma da mevcut. Cittaslow hareketine Türkiye’den son derece yoğun bir ilgi var.
What do you think?